Over roken en longkanker

Oké, full disclosure zoals ze dat in mooi Nederlands zeggen.

Telkens wanneer iemand hoort dat ik longkanker heb gehad is de eerste vraag: ohh, maar jij rookt toch niet? En mijn antwoord is steevast: nee, ik rook niet. De tweede vraag is dan vaak: maar heb je dan wel gerookt? En dan heb ik moeite om die vraag te beantwoorden, want ja.. de waarheid is: ik heb ooit gerookt. Maar dat is ruim 40 jaar geleden. Geldt het dan nog wel?

Normaal

Kijk, ik ben van een generatie waar roken volkomen normaal was. Waar tijdens een verjaardag de sigaretten in een glaasje op tafel stonden, aansteker ernaast. De asbakken binnen armlengte en de ramen op een kiertje om de rook een beetje te kunnen laten ontsnappen. Zin in koffie of liever meteen maar een borreltje? Stukkie kaas? Sigaretten staan op tafel hoor, tast toe! Daar staan ze voor. Ik hoor het mijn moeder nog zeggen.

In mijn familie rookte iedereen. En niet alleen in mijn familie maar ook de buren, vrienden en zelfs de dokter stak er rustig een op. Ik herinner me leerkrachten die een sigaret opstaken in de klas. Roken was zo normaal als ademhalen (tussen het hoesten door dan).

Wij gingen elk jaar met de auto op vakantie naar Italië. Vier kinderen op de achterbank en twee ouders voorin die de ene sigaret na de andere opstaken. De lucht was altijd blauw op vakantie, en dan vooral die in de auto. Het was echt een andere tijd. Eentje waar ik als ukkie onderweg regelmatig op de hoedenplank van de auto lag en de Donald Duck las (nou ja, plaatjes keek) zodat mijn broers en zus meer ruimte hadden op die achterbank. Niemand die daar van opkeek of vreemd vond. Mijn generatie is groot gebracht op buitenspelen tot het licht van de lantarenpalen aanging, boterhammen pindakaas en vooral op tweedehands rook.

Roken!

Wanneer je opgroeit met roken als de norm is het natuurlijk niet vreemd dat je zelf op een gegeven moment ook je eerste sigaret opsteekt. Jaren zeventig, op de middelbare school, nam ik mijn eerste sigaret aan van een klasgenoot, ik was 15 jaar. En plots was ik een van de cool guys.. of gals. Ik hoorde erbij. Dus de eerste sigaret werd een tweede, en een derde…

Dit ben ik, 17 jaar oud. In de caravan, sigaret in de hand en op vakantie met mijn ouders. Het zou de laatste vakantie samen worden, maar dat wist ik toen nog niet. Hier was het leven nog goed. Dit was juni 1975. Een maand voor mijn vader onverwacht overleed aan een acute hartstilstand. In de nacht van zaterdag op zondag, net na middernacht, in zijn pyjama en met in het borstzakje van zijn pyjamajasje zijn pakje caballero sigaretten, stortte hij letterlijk ter aarde. Hij is 51 jaar oud geworden.

Het trauma van het zo plotseling overlijden van mijn vader en de COPD van mijn moeder (die trouwens ondanks deze ziekte tot haar dood in 2000 is blijven roken) maakte dat in ons ouderlijk gezin wij ons eigen rookgedrag anders gingen bekijken en stoppen met roken een streven werd. Met wisselend resultaat. Ik was er heilig van overtuigd dat ik wel even zou kunnen stoppen maar het heeft toch nog tot begin jaren tachtig geduurd voordat ik die verdomde verslaving overwonnen had. En ik was de eerste van het gezin bij wie het lukte en ik heb tot de dag van vandaag ook nooit meer een sigaret gerookt.

Toen later ook de regering steeds meer maatregelen begon te nemen om het roken te ontmoedigen veranderde mijn wereld in een grote rookvrije ruimte waar niemand meer in mijn aanwezigheid rookte. En daar ben ik dankbaar voor. Maar ja, ik HEB gerookt! Het bewijs is er.

Hardnekkig

Dat een rookverslaving hardnekkig is weet ik natuurlijk wel. Ik heb het zelf ervaren. HOE hardnekkig het kan zijn zag ik begin deze maand maar weer eens. Ik had mijn controle scan gehad en twee dagen later kwam ik aan bij het oncologiecentrum om de uitslag te bespreken met mijn oncoloog. Ik had mijn auto geparkeerd en liep naar de ingang. Werkelijk overal hangen bordjes ‘Dit is een rookvrije omgeving!’ Naast de ingang van het oncologiecentrum hangt ook zo’n bord. Het is niet te missen. Naast dat bord stond een vrouw … te roken…bij de ingang van het oncologiecentrum … naast het bord ‘rookvrije zone’! Oef!

Een gevoel van frustratie kwam in me op en ik wilde haar erop aanspreken, maar realiseerde me dat ik niets kon toevoegen aan de situatie. Ze wist het natuurlijk zelf ook wel. Dus ik heb het gelaten voor wat het is. Ik kwam tenslotte voor mijn uitslag van de scan(die overigens uitstekend was). Toen ik me aangemeld had en mezelf op een beker warme chocolademelk getrakteerd had, nam ik plaats in de wachtruimte. Even later kwam de vrouw binnen en nam plaats in dezelfde wachtruimte. Om haar heen hing een walm van sigarettenrook. Ze moest bij dezelfde oncoloog zijn als ik.

Het stigma

Toen ik in 2023 de diagnose longkanker kreeg vroeg de oncoloog of ik rookte. Ik vertelde hem dat ik in de jaren zeventig gerookt heb maar daar begin jaren tachtig mee gestopt ben. Ik voelde me schuldig, want nu had ik alsnog kanker gekregen.

De oncoloog vertelde me dat niet iedereen die longkanker krijgt rookt en niet iedereen die rookt longkanker krijgt. Het is wel zo dat rokers een veel grotere kans op longkanker hebben. En hij zei ook dat het zo lang geleden is dat ik gerookt heb dat het bij mij sowieso van geen enkele invloed is geweest op mijn kanker. De kans is groter, aldus de oncoloog, dat luchtvervuiling een grote rol heeft gespeeld in het krijgen van longkanker.

Ik woon aan weg die, toen ik hier acht jaar geleden kwam wonen voornamelijk een sluiproute was richting Zeeland. Een paar maanden nadat ik er was gaan wonen besloot de gemeente dat de vrachtwagens die de stad in moesten, omgeleid zouden worden via deze weg. In deze acht jaar is er volop gebouwd rond onze flat. Zo is er o.a. een compleet nieuwe wijk -met honderden woningen en een aantal flats- naast ons uit de grond gestampt, inclusief een supermarkt die druk bezocht wordt. En ze zijn nog lang niet klaar met bouwen.

De sluiproute is inmiddels veranderd in een (véél te) drukke weg. Een weg die daarop niet berekend is en waar het verkeer dagelijks volkomen vastloopt. Waar de vrachtwagens, bussen en bouwverkeer tussen het gewone verkeer door hier voor de deur voor het stoplicht staand hun fijnstof staan uit te stoten. Ik geloof dat de oncoloog gelijk heeft.

Maar de kans op het krijgen van langkanker door roken blijft vele malen groter. In mijn gezin rookt gelukkig niemand. Mijn kinderen en schoondochter zijn er nooit aan begonnen en, hoewel ze met een voet in de pubertijd staan, ik verwacht dat mijn kleinkinderen ook niet zullen gaan roken. Ze moeten er nu nog in ieder geval niets van hebben. En mochten ze dreigen te zwichten voor peer pressure dan zal ik ze zeker op onderstaande informatie wijzen, want de relatie tussen roken en longkanker is goed gedocumenteerd en wetenschappelijk bewezen.

Hier zijn enkele belangrijke feiten:

Sterke epidemiologische link
- Studies tonen aan dat ongeveer 85-90% van de gevallen van longkanker direct te wijten is aan roken.
- Rokers hebben een 15 tot 30 keer hogere kans om longkanker te ontwikkelen dan niet-rokers.
Kankerverwekkende stoffen in sigarettenrook
- Tabaksrook bevat meer dan 7.000 chemische stoffen, waarvan minstens 70 kankerverwekkend zijn, zoals:
  - Benzeen
  - Formaldehyde
  - Polonium-210
  - Teer
  - Nitrosamines
Schade aan longcellen
- Ingeademde rook veroorzaakt DNA-schade in longcellen.
- Normaal gesproken repareert het lichaam DNA-schade, maar door constante blootstelling aan tabaksrook stapelen mutaties zich op, wat kan leiden tot ongecontroleerde celgroei (kanker).
Risico neemt af na stoppen met roken
- Na 10 jaar stoppen is het risico op longkanker ongeveer gehalveerd vergeleken met actieve rokers.
- Na 15-20 jaar nadert het risico dat van een niet-roker, hoewel het nooit helemaal verdwijnt.
Passief roken en longkanker
- Niet-rokers die blootgesteld worden aan tabaksrook hebben een 20-30% hoger risico op longkanker dan mensen die niet aan rook worden blootgesteld.

De relatie tussen roken en longkanker is een van de sterkst onderbouwde verbanden in de medische wetenschap. Organisaties zoals de WHO, het RIVM en KWF Kankerbestrijding bevestigen dit met talloze studies en meta-analyses.

Hoewel het niet een 100% garantie is blijft de beste manier om longkanker te vermijden simpel: niet beginnen met roken. Mocht je dan ondanks dat toch longkanker krijgen, is de kans op genezing vele malen groter!

Stoppen met roken blijkt dus het beste te zijn dat ik ooit voor mezelf heb gedaan. Nu nog proberen een andere woning te vinden, weg van deze drukke weg, dan word de kans dat ik oud word steeds groter. 😊